Naim Kandemir&Cengiz Türüdü
OLDUĞU GİBİ DİYALOGLAR
Naim- Bugün yeni TİP’i konuşalım; Erkan Baş, Sera Kadıgil, Ahmet Şık ve Barış Atay’ın vekili oldukları TİP’i.
Cengiz- TİP, Türkiye’de legal Marksizmin en gelişmiş haliydi. Teorik olarak, ulaştığı güç ve ilişkiler açısından ve 15 milletvekili sayısıyla Türkiye’de legal Marksizmin bugüne dek geliştiği en yüksek düzey TİP’te oldu. Boran’lı, Sadun Aren’li TİP. Bunlar, Sovyetik gruplardandı. Legal Marksist, şiddet yoluna karşı çıkan ama sosyalist devrimi savunan insanlar.
Naim- Bunlar 1.TİP’ti.
Cengiz- 2.Tip ise bunların devamıydı. Barışçıl sosyalizme geçiş olacağına inanan bir gruptu bunlar. Allende tipi, yani Unıtad Popular. Bunların en önemli belgesi Behice Boran’la Yalçın Küçük’ün kaleme aldıkları TİP Programı’dır. TİP’ten kalan en önemli belge bu.
Naim- Bugünkü TİP’e gelelim…
Cengiz- Bugünkü TİP’in birinci ve ikinci TİP gibi bir safiyeti yok. Legal Marksist geleneğin çeşitli versiyonlarından esinlenip, bir şeyler almışlar. Ama bu legal Marksistler Türkiye’de bir boşluk dolduruyorlar. Türkiye’de böyle bir kök, gelenek var. Bu, onun üzerine oturmuş bir oluşum ve kurulduğu zaman da en yaygın hale geldi. Türkiye’de legal Marksist bir damar var.
Naim- Demek ki muhalefette de bir açlık, boşluk varmış…
Cengiz- Demokratik-barışçıl metotlarla sosyalizme gitmeyi hedefleyen, bu kafada düşünen, kökleri ve yaygın kitle bağı olan bir geçmiş var Türkiye’de. Bu oturmuş kökün üzerindeki oluşumun en yaygını bugünkü TİP oldu. Eski TİP, geçmişteki TKP’den bile daha fazla temsil gücüne sahipti. TKP, 12 Eylül’den önce kitlesel bir güçtü ama TİP tarihsel olarak daha fazla temsil gücüne sahip oldu legal Marksizmde.
Legal Marksist temsili gücün en zirvesi TİP oldu. Bu hafıza toplumda var. TİP diye bir kültür de, geçmiş de var toplumda. Ciddi bir muhalefet dönemi var TİP’in. Örneğin, Çetin Altan’ın Ben Milletvekili İken kitabı bu muhalefeti anlatıyor. Bu nedenlerle bugünkü TİP’ten daha fazla kitlesellik bekliyorum. Taklit TKP’den TİP daha fazla köke, itibara sahip toplum nezdinde. Bir de başarısı var bunun. O yüzden legal Marksist gelenek içinde en fazla köke, en fazla temsil gücüne, itibara, saygınlığa sahip olan, herkesin gözünde, gönlünde yeri olan bir parti TİP. Geçmişte TİP’li olmadığı halde “TİP iyidir yahu…” diyen birçok Kurtuluşçu, Devrimci Yolcu vardı. TİP, Mahir Çayan’ın gönlünde de vardı. Onlar eski TİP’liydi zaten. Türkiye’deki en uçtaki radikal solcuların gönlünde bile TİP’in bir yeri vardır.
Naim- Bugünkü TİP, toplumdaki şu taleplere daha çok cevap verirse, daha hızlı büyüyebilir gibi geliyor bana. Mevcut iktidar ittifakının ülkeyi ve toplumu getirdiği kavşakta, bugünkü solun daha çok halkçı olması ve özellikle gençlerde-mevcut tehlikeli gidişten ötürü-yurtseverlik damarının yükselmesini önemseyerek ve bu damarı sosyalizme çekerek; TİP’in bu iki damarı da açarak büyümesini hızlandırabilir diye düşünüyorum.
Bugünkü yeni TİP’in şöyle de bir olumlu yanı var; Türkiye sosyalist hareketi kendi içinde çok arızalı ve çok parçalı bir hareket oldu özellikle geçmişte. Erkan Baş, Ahmet Şık, Sera Kadıgil ve Barış Atay’ın farklı yerlerden gelip de ortak iradeli ve kısa zamanda gelişen bir partiyi örgütlemiş olmaları 12 Eylül öncesi şabloncu (Sovyetik- Çinci) çizgilerin birbirlerini düşman ilân edip, sosyalist mücadelede enerjilerini nerelerde harcadıklarını biliyoruz. Bu ortak hareketin farklılıklarla yaratılmış olması, geçmişteki sosyalist hareketin yanlışlarının aynı zamanda reddi ve kamuoyundaki olumsuz algının aşılmasını sağlayabilecek de olumlu bir gelişme. Sol içi kardeşliğin kurulmasına da katkıları olup, sol içi bir ayıbın silinmesi ve aslolan halk için mücadeledir anlayışının kitlelere verilmesidir.
Cengiz- Bu yeni TİP’in birinci avantajı; bunların besleneceği derin bir kök var. Şu an bu hareket bu kökle tam buluşmadı. İkincisi; Türkiye’de gelişen durumlara, emperyalizme aşırı bağımlılığa, yıkımlara karşı direniş sağlayacak, psikolojik zemini, ortamı yaratacak, direnişi motive edecek anti-emperyalist bir zemin de var. Bunlar, yeni TİP’in avantajları. Bugün Türkiye’de legal partiler içinde en avantajlı grup olarak onları görüyorum.
Naim- Bu noktada bir tehlikeyi belirtmek istiyorum. Bizim 78 Kuşağı’nın kanser olmuş bir yanı var biliyoruz ve hep bundan yakındık. 78 Kuşağı’nın eski tüfekleri bir yere girdi mi zihinsel alışkanlıklarını terk edemedikleri için, o yeri de şirazesinden kaydırıyorlar. Partiyi sürükleyen arkadaşların bu yanlışa izin vermemeleri gerektiğini düşünüyorum.
Cengiz- Bu oluşum yanlışlara tepki aynı zamanda. Yeni TİP, geçmişteki o sekter kafaya tepki. Öyle bir olgunluğu temsil ediyorlar ayrıca. Solu çürüten, yozlaştıran, kanser eden geçmişteki o sekter kafayı terk ediyorlar. Bunlar, birlikçi, emekçilerin birliğini savunan, daha geniş düşünen, halkçı damara ulaşmayı gerçekten hedefleyen, halkı çok ciddiye alan, yurtseverliği ciddiye alan olumlu yanları çok fazla. Diğer sola karşı agresif tavırları da yok. Daha birleştirici bunlar.
Naim- Eski şabloncu zihniyetlerin dünyada zemini kalmadığı için bu oluşumun, 78 Kuşağı’nın yaptığı büyük şabloncu yanlışa düşme tehlikeleri de yok. Hayat şablonları kırdı. Ülkenin ve toplumun gerçeklerine göre bir politik hat çizip mücadelelerini bu yönde vermeleri halinde başarı yolunda epey yol alabileceklerini düşünüyorum.
Yeni TİP için bir tehlike daha görüyorum. %3 oy alıp, 20 vekille Meclis’te grup kurma hesabıyla Kürt Hareketinin legal partisiyle seçimlerde zorunlu bir ittifak kurulacak haliyle… Ama bu ittifak seçim dışında eski sosyalist grupların epeydir yaptıkları gibi Kürt Hareketinin uydusu olma pozisyonuna düşürürse partilerini, hedeflerine ulaşmada sekteye uğratacağını düşünüyorum.
Cengiz- Sosyalizmin değerlerinde ısrarcı olmak, milliyetçiliğe-gericiliğe taviz vermemek, sosyalizmin temel değerlerinde; ahlaki, manevi, kültürel değerlerinde ısrarcı olmak, bu önemli bir şey. Yani, sosyalizmin bağımsız çizgisini korumak; bunlar önemli hususlar. Başkasına uydu olmak değil, sosyalizmde ısrarcı olmak; doğru olan bu.
Naim- Bu belki de Türkiye sosyalist hareketi için eski tüfeklerin bile cesaret edemediği, Kürt Hareketinden bağımsız bir sosyalist hat kurmanın fişeği olur. Bu arkadaşlar, bu yolu da açıp, büyüyüp gelişerek, Türkiye Sosyalist hareketinin kırk yıldır değişmeyen makûs talihinin değişmesine de cesaretli bir örnek olabilirler.
Cengiz- Öyle bir şansları da var. Bu, becerilerine, perspektiflerine bağlı. Öyle bir güç yaratmanın zemini de var.
22.01.2023
Çanakkale- İstanbul